Wycieczka na koniec roku, cz. 1 - Hanna i Neple

Data: 30 grudnia 2022
Odwiedzone miejsca: Hanna, Neple, Zastawek, Dobratycze, Kostomłoty, Kodeń, Jabłeczna, Sławatycze, Włodawa, Suchawa

Wycieczka na koniec roku. Zdjęć ponad 300 - muszę zrobić duży skrót i pokazać wszystkie miejsca w dość okrojonej fotorelacji.  Odwiedziliśmy kolejno: miejscowość Hanna (cerkiew), 2. Szwajcaria Podlaska (zakole Bugu i kamienna baba), 3. Neple (zespół dworski, kaplica, kościół parafialny), 4. Zastawek (mizar), 5. Dobratycze i Kostomłoty (cerkwie i cmentarz), 6. Kodeń (sanktuarium), 7. Jabłeczna (monastyr), 8. Sławatycze (Brodacze), 9. Mural we Włodawie, 10. Suchawa (cerkiew).

Na początek może Hanna, Szwajcaria Podlaska i Neple. 

 

Hanna, wieś nad rzeczką Hanna, dopływem Bugu. Miejscowe podanie głosi, że wieś zawdzięcza nazwę Annie Jagiellonce, żonie Stefana Batorego, która spotkała się tu z miłym przyjęciem w drodze na Ruś.

Prząśniczka Hanna. To mural na budynku po byłym komisariacie policji. Autorką jest artystka z Poznania, a mural ma zainteresować historią regionu młode pokolenie.

 

Najcenniejszym zabytkiem jest zespół dawnej cerkwi unickiej, dziś kościół rzymsko-katolicki pw. św. Piotra i Pawła. Drewniana świątynia barokowa z trzema kopułami powstała z fundacji Hieronima Floriana Radziwiłła w latach 1739-42.

Drewniana dzwonnica wzniesiona wraz z cerkwią.

Bardzo ciekawa wystawa zdjęć z dawnych czasów.

Centrum Religijno-Zabytkowe, czyli zespół starych, pięknie odrestaurowanych budynków Hanny, które leżą w sąsiedztwie niewielkiego rynku. W dawnej plebani jest dziś miejsce dialogu kultur i religii.

 
Następnie podjechaliśmy do rezerwatu Szwajcaria Podlaska.

Czołg T-34 (jakim kierował Gruzin Grigorij Saakaszwili, jeden z "Czterech Pancernych") przywieźli w 1984 r. żołnierze z pobliskiej jednostki jako dar dla mieszkańców granicznej miejscowości. Upamiętnia być może niemiecką ofensywę z czerwca 1941 roku, gdy czwarta i siódma dywizja pancerna Armii Czerwonej musiały ulec przeważającym siłom wroga. Może też upamiętniać niemiecki odwrót na początku 1944 roku, gdy Armia Czerwona wsparta pierwszą brygadą pancerną Ludowego Wojska Polskiego sforsowała szeroki w tym miejscu Bug i omijając Warszawę, ruszyła na Berlin.

Tablice o tematyce geologicznej informują nas o genezie podlaskiego przełomu Bugu oraz wąwozach w rezerwacie „Szwajcaria Podlaska” i sposobie ich tworzenia.

40-metrowa skarpa, z której rozciąga się piękny widok na zakole Bugu i rezerwat „Szwajcaria Podlaska”.

Teraz kierujemy się do Kamiennej Baby.

To wyciosany z granitu krzyż, na którego płaszczyźnie można dostrzec rysy wykutej twarzy. Wśród miejscowej ludności krąży legenda, jakoby Kamienna Baba to posąg dziewczyny, która została przeklęta przez swoją matkę. Zgubna dla niej okazała się miłość do młodzieńca, gdyż wbrew akceptacji rodziców młodzi postanowili zawrzeć związek małżeński. Zanim orszak weselny wyruszył z domu panny młodej, jej matka wypowiedziała klątwę – „Bodaj byś skamieniała”. Jadąc do kościoła pannie młodej trzykrotnie wypadła chusteczka z dłoni, pierwszy raz podjęła ją druhna, kolejny – pan młody, zaś przy trzecim razie sama panna młoda usiłując podnieść chusteczkę przemieniła się w kamienny posąg.

Z Cypisem przy Babie.

Zmierzamy do zespołu dworsko-pałacowego w Neplach. Widok na rozlewiska Krzny.

Głaz z metalowym krzyżem, który znaczy miejsce upadku z konia syna tutejszych włości. W 1828 r. Juliusz August Mierzejewski spadł z konia i wskutek powikłań po tym umarł w wieku 11 lat.

 Biały Dworek z końca XIX w. przeniesiony z Puszczy Białowieskiej, w którym zamieszkała Felicja Ella Frlicya z Kierbedziów Romerowa (1888-1963), żona dwóch hrabiów: Adama Romera i Waldemara Tyszkiewicza, a ciotka Zofii Teresy z Dymszów Bułhak Jelskiej.

Jednymi z właścicieli Nepli byli Niemcewiczowie, tu szkoła im. Juliana Ursyna Niemcewicza.

Ośrodek pracy twórczej. Fundacją Stare Zaburze zajmuje się m.in. pozyskiwaniem starego drewna, krzewieniem sportu, turystyki i rekreacji, ale najbardziej ochroną dziedzictwa narodowego. Celem fundacji jest renowacja historycznych budowli oraz odbudowa zabytkowego pałacu Mierzejewskich w Parku Ursyna Niemcewicza w Neplach.

Zespół dworski w Neplach należał w okresie XVII-XIX w. do rodu Niemcewiczów. Na początku XIX w. nowy właściciel Nepli, Kalikst Mierzejewski (człowiek wielce majętny, właściciel ogromnych posiadłości na Polesiu, były marszałek szlachty grodzieńskiej), wybudował na miejscu domu Niemcewiczów klasycystyczny pałac wg projektu modnego wówczas architekta - sąsiada z Kobylan, Franciszka Jaszczołda. Wspaniała rezydencja Mierzejewskich spłonęła w roku 1854.

Tajemnicza a zarazem romantyczna historia wiąże się ze stojącym na zboczu doliny Krzny pawilonem o nazwie „Biwak”. W tym budynku kilkakrotnie przebywał car Aleksander I goszczący w posiadłościach Kaliksta Mierzejewskiego w latach 1818-25, który prawdopodobnie darzył uczuciem żonę Kaliksta – Julię Mierzejewską.
Owocem romansu cara z żoną właściciela Nepli miał być syn Mierzejewskich - Juliusz August, urodzony w 1817 r., którego car Aleksander I został ojcem chrzestnym.

Do 1915 r. nad drzwiami wejściowymi wisiały dwie marmurowe tablice z napisami w języku francuskim: "Biwak Jego Cesarskiej Mości Aleksandra I" i "Szczęśliwy biwaku, pod twym sklepionym dachem spoczywał cesarz Aleksander l, któremu Europa zawdzięcza pokój, a Polska swe istnienie".

W parku zachowała się w dobrym stanie neogotycka kapliczka z 1829 roku. Przykre okoliczności jej budowy opisane są na tablicy pamiątkowej wmurowanej w ścianę kaplicy. Spoczął w niej pierworodny syn Mierzejewskich – Juliusz August a w 1854 r. obok niego jego ojciec – Kalikst.

Prace w drewnie artysty ukraińskiego z Fundacji Stare Zaburze.

Na terenie dawnego folwarku zachował się lamus z 1820, wystawiony prawdopodobnie przez Franciszka Ursyna Niemcewicza. Po pożarze pałacu w 1854 został przebudowany na neogotycki, zapewne według projektu Franciszka Jaszczołda. Po II wojnie światowej zmieniał właścicieli i przeznaczenie (między innymi magazyn miejscowego PGR), był remontowany, ale jednocześnie też przekształcany wewnątrz i na zewnątrz (między innymi otwory w elewacjach bocznych). Dziś budynek stoi pusty, popada w ruinę.

Najstarszym obiektem Nepli jest barokowy kościół sprzed 1757 roku, ufundowany przez Franciszka Ursyna Niemcewicza i jego żonę Annę jako cerkiew unicka.  Fundatorzy i ich syn zostali następnie pochowani w podziemiach budynku.

We wschodnim narożniku cmentarza przykościelnego znajduje się zabytkowa dzwonnica z 2. połowy XIX wieku. Remontowano ją w 1925, na obecne miejsce przeniesiono około 1975. Jest ona drewniana, konstrukcji słupowo-ramowej, oszalowana, na planie kwadratu. Ma dwie kondygnacje, w dolnej od południa są drzwi, druga jest ażurowa, z pełną balustradą. Dach czterospadowy, kryty blachą, z krzyżem na szczycie.

Reper – znak geodezyjny osnowy wysokościowej. Repery ścienne są montowane w odległości kilkudziesięciu centymetrów od podłoża (kotwione w murze).