Szlakiem ariańskim (i nie tylko)

 Data: 11 maja 2024
Trasa: Krasnystaw Fabryczny - Zagrody Kościół
Długość trasy: 17,5 km 

Dzisiejszy rajd "W Nieznane" Klubu Turystyki Pieszej "Niezależni". Było nas 25 osób. Przeszliśmy 17,5 km.

Trasa: Krasnystaw Fabryczny - zamek i dworek w Krupem - "Przystanek Poetycki" w Krynicy (i spotkanie z Emily Dickinson) - Wieża Ariańska w Krynicy - kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski w Żulinie - stacja Zagrody Kościół. Spory odcinek naszej wędrówki to żółty szlak ariański. Poza tym: zielenie i żółcie, mnóstwo wiosennych zapachów, dobre fluidy, miłe rozmowy.

foto od Marioli

Z zamkiem w Krupem związana jest postać arianina Pawła Orzechowskiego herbu Rogala, podkomorzego chełmskiego, który pod koniec XVI w. wzniósł murowany zamek na fundamentach siedziby rodu Krupskich. Orzechowski był właścicielem 3 miast, 20 wsi i dwóch kamienic w Lublinie.

Szlak ariański przebiega m.in. przez miejsca związane z życiem i działalnością Pawła Orzechowskiego. Szlak biegnie od Skierbieszowa do wsi Pawłów i ma długość 64 km.

Urocza kładka pozwala nam suchą nogą przejść rzeczkę Bzdurkę.
Bzdurka zasila stawy przy zamku.

Spotkanie z Emily Dickinson w uroczym miejscu, w gospodarstwie malarki p. Eli Petruk.

foto od Marioli

 

Kaplica grobowa zwana Arianką lub Wieżą Ariańską. Zbudowana na polecenie Pawła Orzechowskiego w pierwszej połowie XVII, miała być jego miejscem pochówku. Podobno rzeczywiście tam spoczywa. To najstarszy, lub jeden z najstarszych, na terenie Polski grobowiec zwieńczony konstrukcją w kształcie piramidy.

Wysokość obiektu to ok. 20 metrów, zbudowany jest na planie kwadratu o boku 7,35 m. Atrybutem pogrzebowym zmarłych arian była włożona do ręki tabliczka z cytatem z 2. listu św. Pawła do Tymoteusza: Scio cui credidi (wiem, komu uwierzyłem). Po renowacji drzwi niestety są zamknięte i nie można już zajrzeć do środka (co uczyniłam w roku 2019).

Wieś Żulin. Pierwsza historyczna wzmianka o tej miejscowości pochodzi z 1409 r., kiedy właścicielem wsi był Pieczo. Za wierną służbę Władysław Warneńczyk nadał Żulin bojarowi litewskiemu Janowi Niemirowiczowi. Następnie ziemia ta stanowiła majątek rodzinny rodu Żulińskich (i stąd nazwa), a w późniejszych latach należały kolejno do Łubieńskich, Krasińskich oraz Budnych. W styczniu 1913 Ludwika z Krasińskich Czartoryska sprzedała za milion rubli dobra Żulin Nikodemowi Budnemu z Justkowa. Ostatni właściciel wsi, Jan Budny, utracił majątek w 1940 r.

Od XV wieku istniała w Żulinie parafia prawosławna (Narodzenia Najświętszej Bogurodzicy), która pod koniec XVI wieku została przekształcona na unicką (Najświętszej Marii Panny i św. Onufrego), a w 1875 ponownie stała się prawosławna. Od początku funkcjonowała tu drewniana cerkiew. Kolejna została ufundowana pod koniec XVIII wieku i rozebrana w 1911 (według innych źródeł spłonęła w 1905).

Zabytkowy młyn z XIX w.

Nową cerkiew w Żulinie wybudowano w latach 1905 – 1907 (według autorów Gminy Łopiennik Górny w latach 1900 – 1906) na pograniczu miejscowości Żulin i Zagrody. Ufundował ją ks. S. Bondarski, Nadia Skuratowa z Petersburga i inni, nieznani darczyńcy. Po II wojnie światowej przejął ją kościół rzymskokatolicki, w 1947 przeniesiono tu siedzibę parafii Borowica (Żulin należał do niej od 1923). Od tego czasu kościół był kilkakrotnie remontowany, między innymi w 1962 został oszalowany na zewnątrz. W latach 2001 – 2006 odnowiono ołtarze boczne, w 2012 ołtarz główny.

We wnętrzu (oszalowanym deskami) zachowały się podłogi, stolarka i fragmenty pierwotnej polichromii. Większa jej część ma charakter ludowy (1962). W ołtarzu głównym umieszczony jest obraz Matki Boskiej Królowej Polski (na tle orła z koroną i mapy Polski) z 1946, autorstwa M. Dąbrowskiego z Lublina.