Cieszyn cieszy

Data: maj 2025
Odwiedzone miejsce: Cieszyn
Trasa: ul. Michejdy - Góra Zamkowa - Most Przyjaźni - plac Teatralny - Rynek - Trzech Braci - Cieszyńska Wenecja - Browarna - Stary Targ - Bożnicza - Michejdy

Zaczynamy na ul. Michejdy, gdzie zostawiamy auto.

 

Zainteresowała mnie ta tabliczka, bo wydawało mi się, że to pewnie pozostałość po jakichś dawnych zakładach - i tak, i nie. Cieszyńskie Zakłady Kartoniarskie powstały w 1922 roku, ale pracują do dziś :) Zostały założone przez dwóch przedsiębiorców, Rosenzweiga i Rindla, jako odpowiedź na zapotrzebowanie na opakowania tutejszej fabryki wafli braci Schramków. Całą historię można znaleźć tu: https://www.czksa.com.pl/

Kolejny ciekawy punkt na ulicy Michejdy, dom, w którym urodził się major pilot Paweł Niemiec ps. Poppet. Był on oficerem przedwojennego polskiego lotnictwa, instruktorem najsłynniejszej uczelni lotniczej Szkoły Orląt w Dęblinie. Należał do grona 145 polskich pilotów, uczestników Bitwy o Anglię. Jako jedyny też oficer Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie dowodził aż czterema różnymi dywizjonami myśliwskimi. Po zakończeniu działań wojennych nie zdecydował się na powrót do Ojczyzny, o którą walczył. Majątek jego rodziny został zagrabiony przez komunistów, mąż jego siostry zginął w Katyniu, a on sam nie chciał żyć w zakłamaniu, strachu i podzielić losy swoich towarzyszy broni więzionych niesłusznie przez Urząd Bezpieczeństwa.

Wybrał emigrację i na stałe osiadł w dalekiej Argentynie, gdzie zmarł w 1985 roku. Kawaler Orderu Virtuti Militari, odznaczony trzykrotnie Krzyżem Walecznych.

Dochodzimy do Góry Zamkowej. Znajduje się tu Pałac Myśliwski Habsburgów – klasycystyczny budynek rezydencyjny wzniesiony w Cieszynie w latach 1838–1840 z przeznaczeniem na pałac letni.

Zameczek Myśliwski

Góra Zamkowa swoją nazwę zawdzięcza zamkowi wzniesionemu przez piastowskich książąt. Cieszyn od końca X wieku z niewielkimi przerwami znajdował się w granicach Polski. W wyniku rozbicia dzielnicowego w 1290 roku książę Mieszko wybrał na swoją siedzibę Cieszyn. W ten sposób powstało Księstwo Cieszyńskie, którym Piastowie rządzili do 1653 roku.

Syn Mieszka, Kazimierz I, w 1327 roku złożył hołd lenny czeskiemu królowi Janowi Luksemburskiemu, czym zapoczątkował związki Cieszyna i Pragi. Najwybitniejszymi książętami cieszyńskimi byli Przemysław Noszak (zm. 1410), znakomity dyplomata, i Kazimierz II (zm. 1528), krewny i współpracownik Jagiellonów, którzy w tym czasie panowali nie tylko w Polsce i na Litwie, ale również w Czechach i na Węgrzech. Zamek został zniszczony w czasie wojny trzydziestoletniej (1618–
–1648), kiedy różne armie nawiedzały Księstwo Cieszyńskie.

Pomnik Jana Kubisza (ps. „Ślązak”; 1848-1929) – nauczyciel, poeta, pamiętnikarz, polski działacz narodowy Śląska Cieszyńskiego. Jego „Pamiętnik starego nauczyciela” stanowi jedno z cenniejszych źródeł do poznania przeszłości Śląska Cieszyńskiego.

Zameczek Myśliwski z oranżerią wybudowany na polecenie arcyksięcia Karola Ludwika (1771–1847)

Wreszcie mogę zobaczyć romańską Rotundę pod wezwaniem św. Mikołaja i św. Wacława z XI w. - to najstarsza budowla murowana na Śląsku i jednocześnie najpopularniejsza. Dlaczego? Niemal każdego dnia ludzie wyjmują z portfela banknot dwudziestozłotowy z jej wizerunkiem :)

Kolejny punkt to Wieża Piastowska, na szczyt której prowadzi 121 drewnianych schodów. Wybudowana w 2. połowie XIV wieku, stanowiła najważniejszy element systemu obronnego cieszyńskiego zamku w czasach Piastów. Zbudowana z kamienia, na planie kwadratu, jest wysoka na prawie 30 metrów.

Gołębie proszą?

 Możemy stąd spojrzeć z góry na całe miasto zarówno po polskiej, jak i czeskiej stronie.

Widok na wieżę ostatecznej obrony

W wieży znajduje się niezwykle ciekawy zegar, wykonany w 1913 r. w pracowni Rudolfa Thöndela z austriackiego Neustadt. Jest niezwykły, bo nie ma tarcz i nie wskazuje godzin. Wybija je tylko na dwóch spiżowych kurantach z 1797 i 1803 roku. Mechanizm ma potężne odważniki na 20-metrowych linkach. Jest też wyposażony w dwie łopatki, które wyrównują prędkość obrotową zębatek napędzających młoty uderzające w dzwony.

Po wyjściu z wieży kierujemy się jeszcze w stronę wieży ostatecznej obrony. Była to budowla pierwotnie o wysokości co najmniej 25 metrów, na rzucie koła o średnicy 12 metrów i grubości murów 4,2 metra. Wnętrze użytkowe liczy zaledwie 3 metry średnicy. Wieże takie Słowianie zwali stołpami, czyli słupami. Stanowiła najsilniejszy element obronny i pełniła też funkcje refugium, czyli miejsca schronienia po przełamaniu obrony wałów przez wroga. Przy odpowiedniej ilości wody, żywności i broni w wieży można się było bronić jeszcze jakiś czas, do nadejścia odsieczy. Została wzniesiona w XIII wieku, może jeszcze w czasach kasztelańskich, albo w momencie powstania samodzielnego księstwa cieszyńskiego.

Brat zagląda do środka.

 Potem jeszcze na chwilę na taras widokowy i powoli opuszczamy Górę Zamkową.

Poniżej relikty wieży przybramnej.

A tu już słynny tramwaj cieszyński nad Olzą. System komunikacji tramwajowej istniał w Cieszynie w latach 1911–1921. Trasa liczyła 11 przystanków (oraz 1 zajezdnię), z których po podziale Cieszyna 7 było w Polsce, a 4 w Republice Czechosłowackiej. Tramwaj kursował od godziny 6:17 rano do godziny 22:42, a odstępstwem od tego był dzień sylwestrowy, gdy tramwaj kursował do godziny 1:00 następnego dnia. Tramwaje kursowały co 10-12 minut, a czas przejazdu w jedną stronę wynosił 12 minut. 

Replika tramwaju w pobliżu mostu granicznego i Transgranicznego Centrum Informacji Turystycznej

Olza

Przechodzimy przez Most Przyjaźni, który jest najstarszym mostem, łączącym obie części Cieszyna. Jego historia sięga średniowiecza. W czasach austriackich został poddany gruntownemu remontowi. Żelazny most z dźwigarami przegrodowymi oddano do użytku w 1891 roku. Z kolei w 1903 roku do użytku oddano nowy Most Jubileuszowy cesarza Franciszka Józefa I (obecnie Most Wolności).

Czytelnia i kawiarnia Avion po czeskiej stronie. Nie zrobiłam zdjęcia, ale ludzie przy stolikach czytali gazety z takich wielkich wieszaków.

Cieszyna strzegą cztery Nepomuki: jeden strzeże Mostu Przyjaźni, stojąc w niszy budynku przy ul Zamkowej 4a (z XVIII w.). 

Kierujemy się teraz na plac Teatralny.

Znajduje się tu teatr im. Adama Mickiewicza. Uroczyste otwarcie teatru nastąpiło w dniu 24 września 1910 roku, kiedy to wystawiono sztukę autorstwa Franza Grillparzera "Fale morza i miłości".  14 grudnia 1920 roku wystawiono pierwszą polską sztukę - komedię Aleksandra Fredry "Zemsta" w wykonaniu Teatru im. Słowackiego z Krakowa. Ważnym wydarzeniem było też pokazanie opery "Halka" Stanisława Moniuszki, w dniu 6 stycznia 1923 roku.

Mural na jednej ze ścian Tramwaj Cafe.

Cieszyński rynek, który w tym miejscu znajduje się od XIV wieku (wcześniej tę funkcję pełnił dzisiejszy Stary Targ), swój dzisiejszy wygląd – podobnie jak cały Cieszyn – zawdzięcza po części wielkiemu pożarowi z 1789 roku, który zniszczył większość miasta. Nieliczne ocalałe kamienice, wcześniej renesansowe czy barokowe, zyskały elementy rokokowe i klasycyzujące. Z kolei wznosząc nowe budynki często inspirowano się Wiedniem – a nawet korzystano z usług wiedeńskich architektów.

Warto zwrócić uwagę na hotel Pod Brunatnym Jeleniem. Od połowy XVIII wieku gościli tam wielcy tego świata. Cesarz Józef II, francuska królewna Maria Teresa (córka Ludwika XVI i Marii Antoniny), car Paweł I, car Aleksander I, osławiony wielki książę Konstanty, cesarz Ferdynand I. Z czasem podupadł, ale wyremontowano go i w 1912 roku otwarto z wielką pompą. Wyglądał niczym żywcem przeniesiony z austriackiej stolicy. Trzy piętra, 67 pokoi hotelowych, centralne ogrzewanie, lodówki, winda, elektryczne oświetlenie, na parterze kawiarnia, restauracja, sala balowa, sala koncertowa, kręgielnia, salon fryzjerski, salon kosmetyczny. W czasie I wojny światowej bywali tu niemiecki cesarz Wilhelm II i bułgarski król Ferdynand I. 

Na lewo hotel Pod Brunatnym Jeleniem.

Czasy sprzed wielkiego pożaru pamięta studnia św. Floriana na cieszyńskim Rynku (pomnik świętego pochodzi z 1777 roku i jest dziełem rzeźbiarza Wacława Donaya).

Wchodzimy do kościóła św. Marii Magdaleny, najstarszego istniejącego w Cieszynie kościoła katolickiego. 

Świątynia wybudowana została w XIII wieku (ok. 1263 roku) jako budowla romańska z fundacji żony księcia opolsko-raciborskiego Władysława opolskiego – Eufemii.

Kościół kryje szczątki wszystkich Piastów cieszyńskich, a także niektórych przedstawicieli lokalnej szlachty. 

Płyta nagrobna kanclerza Mikołaja Rudzkiego

Późnobarokowy ołtarz główny z 1795 r. został wykonany przez morawskiego artystę Andreasa Kaspra Schweigla z Brna. U podstawy rzeźbiarz umieścił figury świętych Piotra i Pawła, zaś w szczycie – symbol Opatrzności Bożej. Tutejszy kościół stanowi sanktuarium maryjne, gdzie czczona jest Matka Boża w swoim cieszyńskim wizerunku. Obraz pochodzi z końca XVII w.. i reprezentuje typ Matki Bożej Śnieżnej. 

Ulicą Trzech Braci docieramy do Studni Trzech Braci.

Studnia Trzech Braci związana jest z legendą o założeniu miasta, która mówi, że w 810 roku trzej bracia – Bolko, Leszko i Cieszko – wyruszyli w poszukiwaniu nowego miejsca na osadę. Po długiej wędrówce, każdy z nich z innej strony, spotkali się przypadkowo przy źródle, gdzie odkryli krystalicznie czystą wodę. Radość ze spotkania była tak wielka, że postanowili założyć w tym miejscu miasto, które nazwali Cieszynem – od słowa „cieszyć się”. Studnia, która powstała na miejscu tego legendarnego spotkania, stała się symbolem miasta i jednym z jego najważniejszych zabytków.

Na budynku naprzeciwko Studni Trzech Braci znajduje się tablica Kryjówka Kociej Szajki. To nawiązanie do serii książeczek „Kocia Szajka” autorki Agaty Romaniuk. Akcja detektywistycznych książek, której głównymi bohaterami są koty: Komandos, Lola, bracia Piksel (Piksel 1 i Piksel 2), Morfeusz, Poziomka i Bronka rozgrywa się właśnie w Cieszynie. Miasto nad Olzą doczekało się "Kociego szlaku" inspirowanego serią książek Pani Agaty. 

Teraz schodami schodzimy do ul. Przykopa, czyli cieszyńskiej Wenecji.

tu znów kotek z Kociej Szajki

Cieszyńska Wenecja to jedno z najbardziej malowniczych miejsc w Cieszynie, zachwyca zabytkowymi budynkami, kolorowymi fasadami i drewnianymi balkonami. Położona jest przy kanale Młynówka, a jej nazwa nawiązuje do słynnej włoskiej Wenecji, co odzwierciedla się w wąskich uliczkach i mostkach przerzuconych nad rzeką. Historia tego miejsca sięga średniowiecza, kiedy wzdłuż Młynówki powstawały warsztaty rzemieślnicze i młyny, które korzystały z wody jako źródła energii.  

W dawnych warsztatach działają teraz kawiarnie, galerie i pracownie artystów, co tchnęło nowe życie w to historyczne miejsce.

Do ul. Michejdy wracamy przez Stary Targ. Stary Targ niegdyś znany był także jako Plac Maryjny ze względu na gotycką figurę Najświętszej Marii Panny, która została przeniesiona tu spod zamku. Obecnie na wysokim słupie i kolumnie zakończonej kulą znajduje się kopia oryginału, a oryginał rzeźby można zobaczyć w Muzeum Śląska Cieszyńskiego.

W Cieszynie na budynku Gminy Wyznaniowej Żydowskiej przy ulicy Bóżniczej 7 znajduje się mural upamiętniający Irenę Sendlerową. Autorami malowidła jest dwójka artystów Aneta Paszek i Dariusz Paczkowski, a inicjatorem jego powstania Fundacja KLAMRA. 

Budynek, w którym miała swoją siedzibę Izraelicka Gmina Wyznaniowa, obok znajdowała się w latach 1838-1939 synagoga.

Spacer zakończyliśmy na parkingu przy ul. Michejdy.